
Jako doświadczony przedsiębiorca z powodzeniem sprzedajesz swoje towary nie tylko w kraju, ale i za granicę. Prowadząc swoją firmę stale ją rozwijasz o nowe rynki zbytu. Z pewnością ogromnym wyzwaniem było dla Ciebie otwarcie się na kontrahentów zagranicznych, Niemcy, Włochy czy Austrię.
Jeśli pierwsze doświadczenia z eksportem na rynki Unii Europejskiej masz już za sobą, może nadszedł właśnie czas aby sprzedawać towary poza Unię? Decyzja taka jest dużym wyzwaniem, niemniej jednak w mojej ocenie warta zainteresowania. Wszak do krajów spoza Unii nie jest tak daleko…
Co prawda, sprzedaż towarów poza obszarem Unii jest bardziej sformalizowana niż na jej terenie (pamiętajmy, że kraje członkowskie UE stanowią zgodnie z obowiązującymi przepisami jeden obszar celny, jak jedno państwo, w którym obowiązuje jednolite prawo), ale na pewno warto spróbować, bo być może to będzie jedna z kluczowych Twoich dobrych decyzji strategicznych? Poniżej postaram się w sposób prosty wytłumaczyć tę kwestię, co być może pomoże Ci podjąć decyzję.
Jakie przepisy regulują wywóz towarów poza Unię Europejską?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, każdy wywóz towarów poza obszar Unii Europejskiej traktowany jest jako ich eksport. Do eksportu towarów (podobnie jak i usług) zastosowanie przede wszystkim mają przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 11.03.2004r. o podatku od towarów i usług (tekst jednolity- Dz. U. z 2017 r. poz. 1221, 2491, z 2018 r. poz. 62, 86, 650).
Zgodnie z jej art. 2 pkt 8 eksportem towarów jest dostawa „(…) towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej (…) jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych”.
Ponadto dostawa towarów zgodnie z powyższą ustawą musi odbywać się przez dostawcę lub na jego rzecz lub przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych. Co ważne również, trzeba odróżnić dwie możliwe sytuacje dotyczące eksportu, a mianowicie eksport bezpośredni i pośredni.
Z eksportem bezpośrednim mamy do czynienia wówczas gdy wywóz następuje na rzecz dostawcy lub przez niego czyli gdy swoje produkty wywozisz poza granice Unii, bez pośrednika. Wówczas dokumenty wywozowe wystawiane są na Ciebie, to Ty jako dostawca dokonujesz odprawy celnej.
Eksport pośredni natomiast to sytuacja gdy wywóz towarów dokonywany jest przez nabywcę lub na jego rzecz i to ta osoba dopełnia obowiązki związane z odprawą celną tych towarów.
Od 1 stycznia 2014r. i od 1 maja 2016 r. zmieniły się przepisy regulujące kwestię eksportu towarów do krajów nie należących do Unii Europejskiej. Od tej daty obowiązują nowe przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz Unijny Kodeks Celny, który tak naprawdę wszedł w życie od 30 października 2013 r. jednakże dopiero od 01.05.2016r. obowiązuje on z uwagi na konieczność wprowadzenia w okresie przejściowym (czyli do 01.05.2016r.) aktów wykonawczych i delegowanych (powiązanych) do niego. Unijny Kodeks Celny (UKC) uchylił dotychczasowe rozporządzenie (WE) nr 450/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. L 145 z 04.06.2008 r., str.1).
Jak wygląda obowiązek podatkowy przy eksporcie poza Unię Europejską?
Generalną zasadą przy eksporcie towarów jest zastosowanie 0 % stawki VAT. Co ważne również, podatek rozliczasz w Polsce, a eksport towarów poza obszar Unii Europejskiej jest tak samo opodatkowany – tą samą zerową stawką podatku – jak w przypadku przepływu towarów na terenie Unii.
Aby można jednak było skorzystać z tego dobrodziejstwa muszą być spełnione określone w art. 41 ust. 6 ustawy z dnia 11.036.2004 r. o podatku od towarów i usług warunki dotyczące dokumentacji wywozowej, a mianowicie – tłumacząc prościej – ze stawki podatku VAT 0% możesz skorzystać pod warunkiem, że przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy podatnik (czyli Ty) otrzyma dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej.
Przykładowo – wykonałeś dostawę towarów na Ukrainę w dniu 20 października 2017 roku, a dokument wywozowy (czyli potwierdzający wywóz towarów poza obszar Unii Europejskiej) otrzymałeś w dniu 15 listopada 2017 roku, czyli przed ustawowym terminem do złożenia deklaracji VAT. W takiej sytuacji możesz wykazać przychód ze stawką 0% VAT w deklaracji VAT-7 oraz w rejestrze podatku VAT za miesiąc październik 2017 r. Jeśli natomiast nie otrzymasz od kontrahenta z Ukrainy dokumentu wywozowego do terminu złożenia deklaracji VAT-7 za miesiąc, w którym nastąpiła dostawa tych towarów (czyli za przykładowy październik 2017), wówczas przychód z eksportu z zerową stawką VAT możesz wykazać dopiero w kolejnym okresie rozliczeniowym (jeśli wymagany dokument otrzymasz przed kolejnym terminem do złożenia deklaracji VAT-7).
Czyli gdy dostawy na Ukrainę dokonałeś – zgodnie z powyższym przykładem – w dniu 20 października 2017 r., a dokument potwierdzający eksport otrzymałeś w dniu powiedzmy – 1 grudnia 2017 r., wtedy możesz dopiero skorzystać ze stawki 0% VAT, wykazując ją w rozliczeniu za listopad 2017 r. Co istotne, jeśli nie otrzymałeś dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza UE zgodnie z podanymi wyżej przykładami (czyli przed terminem do złożenia deklaracji VAT za miesiąc w którym nastąpiła dostawa lub w następnym miesiącu ale przed terminem do złożenia kolejnej deklaracji VAT), wówczas skutkuje to obowiązkiem zastosowania stawki VAT za te okresy rozliczeniowe według właściwej stawki podatku dla dostawy towarów na terenie kraju (zasadniczo 23%).
Warto pamiętać, że jeśli dokumenty te otrzymasz w okresie późniejszym (np. 6 lutego 2018 r.), możesz dokonać korekty podatkowej w rozliczeniu za okres w którym otrzymałeś ten dokument. Co ważne również, nie dokonujesz wówczas korekty podatku za miesiąc listopad 2017, ale za bieżący okres rozliczenia VAT-u czyli za luty 2018 r. (rozliczany do 25.03.2018 r.), a więc zmniejszasz podstawę opodatkowania przy stawce 23% do stawki 0% za luty 2018 r. (art. 41 ust. 9 ustawy o VAT).
Katalog dokumentów wywozowych wskazuje art. 41 ust. 6a ustawy o VAT zgodnie z którym dokumentami eksportowymi w szczególności są dokumenty elektroniczne pochodzące z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez urząd celny wydruk tego dokumentu lub taki dokument otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność albo zgłoszenie wywozowe w formie papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez urząd celny.
A jak wygląda procedura rozliczenia podatku i możliwość zastosowania stawki VAT 0% w przypadku otrzymania przedpłaty lub zaliczki na poczet nie dostarczonego jeszcze towaru? Otóż, przepisy precyzują to w art. 41 ust. 9a ustawy o VAT, a zgodnie z którym jeżeli jako eksporter otrzymałeś od swojego kontrahenta z przykładowej Ukrainy całość zapłaty lub jej część, czyli zaliczkę, to abyś mógł skorzystać z zerowej stawki VAT na eksport tych towarów, muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki, a mianowicie:
- gdy wywóz towarów nastąpi w terminie 2 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał tę zapłatę
- gdy w tym terminie otrzymałeś dokument, o którym mowa w ust. 6 (czyli dokument potwierdzający wywóz towarów o którym pisałam wyżej)
Tłumacząc prościej: jeśli otrzymałeś od firmy „XYZ” z Ukrainy całość lub część zapłaty za towar w dniu 20 lutego 2018r. i towar ten wyślesz temu kontrahentowi nie później niż do końca kwietnia 2018 r. oraz w tym czasie również otrzymasz dokument potwierdzający eksport towarów, wówczas otrzymaną przedpłatę lub zaliczkę możesz rozliczyć według zerowej stawki VAT. Jeśli warunki te nie zostaną spełnione, wówczas sprzedaż ta jest opodatkowana w Polsce według stawki VAT obowiązującej na te towary w kraju.
Warto też wiedzieć, że fakturę eksportową możesz wystawić w walucie obcej jak również i w obcym języku (warto mieć jej tłumaczenie).
Musisz jednak pamiętać aby rozliczyć ją po właściwym kursie tej waluty. Zasadą jest aby taką fakturę przeliczać według kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego powstanie obowiązku podatkowego. Można ewentualnie posłużyć się kursem Europejskiego Banku Centralnego, ale zasady są te same. Kiedy natomiast powstaje obowiązek podatkowy przy eksporcie i czym on jest? Definiuje to pojęcie art. 19 a pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym „obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi”, a sam obowiązek podatkowy to po prostu powinność (podatnika) spełnienia określonego świadczenia, daniny w związku z zaistnieniem pewnego zdarzenia podatkowego.
Czyli inaczej – chwila powstania konieczności rozliczenia przez Ciebie jako podatnika VAT tego podatku z uwagi na dokonanie przez Ciebie dostawy towarów. I to jest generalna zasada podatkowa dotycząca momentu powstania obowiązku podatkowego (czyli rozliczenia VAT-u). Ustawa również przewiduje szereg wyjątków od niej, jednak aby mogły one mieć zastosowanie, musi być konkretna, inna sytuacja niż typowy eksport towarów. Chwila dostawy, a więc obowiązek podatkowy powstanie gdy Twój kontrahent otrzyma towar – zasadniczo.
Inaczej bowiem ten obowiązek powstaje w sytuacji gdy otrzymasz od kontrahenta zagranicznego zaliczkę na poczet płatności lub po prostu przedpłatę. Otóż wówczas Twój obowiązek podatkowy powstaje z chwilą gdy otrzymałeś część lub całość zapłaty za towar. Opodatkowaniu podlega kwota którą otrzymałeś – całość lub część należności za towar.
Istotne również jest, iż na chwilę powstania obowiązku podatkowego przy eksporcie towarów nie ma znaczenia fakt wystawienia faktury VAT (od 01.01.2014r.). Zgodnie bowiem z obowiązującymi przepisami fakturę VAT możesz wystawić nawet na 30 dni przed planowanym terminem dostawy Twoich towarów, lecz nie później niż 15-go dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy. Zatem jeśli na przykład dostawa Twoich towarów ma nastąpić powiedzmy – 10 kwietnia 2018r., fakturę możesz wystawić z wyprzedzeniem 30-dniowym czyli 12 marca 2018r. lub najpóźniej do 15 maja 2018r.
Procedura przy pierwszym wrażeniu nie jest zbyt skomplikowana, jednak od odpowiedniego zinterpretowania i zastosowania przepisów zależy powodzenie Twojego eksportu na Ukrainę. Naprawdę trzeba być bardzo czujnym aby nie popełnić błędu podatkowego.
Jak wygląda polski eksport towarów poza obszar Unii Europejskiej?
W dzisiejszych czasach oczywistym jest, że przedsiębiorcy nie chcą ograniczać swojej działalności do rynku lokalnego. Otwarcie się na nowe kraje stanowi ważny i pożądany czynnik rozwoju gospodarczego nie tylko Twojego – jako pojedynczego przedsiębiorcy, ale i na skalę kraju. Handel z państwami Unii Europejskiej jest w chwili obecnej tak samo prosty jak na rynku lokalnym.
Obecnie nowym wyzwaniem jest współpraca z krajami spoza Wspólnoty. I nie mam na myśli nawet Stanów Zjednoczonych, ale państw takich jak np. Rosja czy Ukraina. Coraz więcej firm podejmuje współpracę właśnie z przedsiębiorcami zza wschodniej granicy, głównie z uwagi na położenie geograficzne i…podobną do naszej mentalność. Poza tym, co równie ważne, można się z naszymi sąsiadami porozumiewać bez tłumacza… Porównując statystyki dotyczące handlu zagranicznego (zawarte w Roczniku Statystycznym Handlu Zagranicznego 2017), o ile w latach 80- tych ubiegłego wieku naszym głównym, pierwszym partnerem handlowym w eksporcie było ówczesne ZSRR, w latach 90-tych jego miejsce zajęły Niemcy i do roku 2016 (ostatni ujęty w roczniku rok) stan ten nie uległ zmianie – zarówno w eksporcie jak i imporcie towarów.
Z danych statystycznych wynika, że o ile Rosja w 2016 r. stała się naszym trzecim partnerem importowym (po Niemczech i Chinach), o tyle w eksporcie znajduje siódme miejsce jako partner eksportowy dla polskich firm. Dane statystyczne podane przez GUS za 2017 rok wskazują, iż Polska w tym roku odnotowała znaczy wzrost zysków z eksportu (przede wszystkim towarów spożywczych), ale co ważne – nasz eksport do krajów spoza Unii Europejskiej wzrósł w porównaniu z 2016 rokiem.
Zgodnie z powołanymi informacjami GUS, obejmującymi okres od stycznia do września 2017 r. polski eksport w złotych zwiększył się w porównaniu z analizowanym okresem roku 2016 o 8,1%, a w euro o 9,8%. Porównując przepływ towarów z krajami Wspólnoty, to wzrósł on w tym okresie o 5%, a eksport z krajami Europy Środkowo – Wschodniej (w tym Rosją i Ukrainą) o 18,8 %. Obroty towarowe z krajami Europy Środkowo – Wschodniej znacznie wzrosły w porównaniu do trzech kwartałów roku 2016, a duży wpływ na to zjawisko miał większy obrót eksportowy właśnie z Rosją i Ukrainą (zwiększył się o 21,4%). Eksport naszych towarów do Rosji wzrósł o 18,3% w złotówkach, natomiast w euro to już wzrost o 20,5%.
Z powyższych informacji wynika jednoznacznie, iż rynek krajów spoza Unii Europejskiej znów staje się atrakcyjnym obszarem handlowym. Analiza powyższych informacji prowadzi do jasnych wniosków, że warto podjąć współpracę z naszymi wschodnimi sąsiadami, bowiem zapotrzebowanie ich rynku jest duże.
Niewątpliwie na powyższe statystyki ma wpływ uspokojenie nastrojów politycznych wokół wojny handlowej z Rosją, gdzie jeszcze niedawno szereg towarów z Polski objęty był embargiem (czyli zakazem wjazdu), albo jak ujęto po stronie Federacji Rosyjskiej – kontrsankcajmi. Na szczęście emocje polityków upadły i znów niektóre towary spożywcze mogą być sprzedawane do Rosji. Co prawda, sankcje wprowadzone przez Rosję od 01.11.2016 roku mają obowiązywać do końca 2018 roku, jednak co parę miesięcy lista produktów jest przez Rosjan modyfikowana i skracana, co dobrze wróży dla przyszłości eksportu produktów rolno – spożywczych z Polski.
Niewątpliwie nie trzeba tłumaczyć, że eksport do krajów trzecich stanowi ważny element nie tylko gospodarki naszego kraju, ale i dla zwykłych przedsiębiorców, a stawiając na rozwój swojej firmy i pozyskiwanie nowych kontrahentów podejmując decyzję o eksporcie swoich towarów poza obszar Unii Europejskiej odniesiesz handlowy sukces. I co równie ważne przy obecnych regulacjach podatkowych i ich zawiłościach – staniesz się ekspertem podatkowym w dziedzinie eksportu towarów na Ukrainę.

Nazywam się Natalia Stankiewicz i pochodzę z Gdyni, jednak od 3 lat mieszkam w Warszawie, gdzie pracuję w dużej agenci tłumaczeniowej jako tłumacz. Od dziecka uwielbiam języki obce i czytanie książek, dzięki czemu mam spore doświadczenie i praktykę. Wszystko to sprawia, że wiem, jak wygląda zawód tłumacza i jego specyfika. Chętnie podzielę się w Wami moimi spostrzeżeniami i wiedzą. Poza pracą lubię wycieczki rowerowe i spacery z moim psem, które są dla mnie najlepszym sposobem spędzania wolnego czasu.