Ludwig Wittgenstein mawiał, że „granice mojego języka są granicami mojego świata”. Federico Fellini uważał, iż „inny język to inna wizja życia”. Z kolei Karl Albrecht był zdania: „zmień swój język, a zmienisz swoje myśli”.
Moglibyśmy przytoczyć tu jeszcze wiele innych cytatów, które pokazują, że znajomość języka to przepustka do wkroczenia do odmiennego świata, kultury i możliwość nawiązania kontaktu z innymi ludźmi.
Są jednak i te nazywane sekretnymi czy tajemnymi, które stworzono po to, aby tylko ściśle wybrane osoby mogły się zrozumieć. Chcecie poznać niektóre z nich? Oto one!
Sekret
Najpiękniejszą rzeczą, jakiej możemy doświadczyć jest oczarowanie tajemnicą. Jest to uczucie, które stoi u kolebki prawdziwej sztuki i prawdziwej nauki. Ten, kto go nie zna i nie potrafi się dziwić, nie potrafi doznawać zachwytu, jest martwy, niczym zdmuchnięta świeczka.
(Albert Einstein).
Wszyscy mamy tajemnice, rzeczy, które ukrywamy w mrocznych miejscach naszego umysłu, ukryte przed innymi. Tajemnice mogą być zabawne, przerażające, mroczne, smutne. Mamy sekrety, którymi dzielimy się z przyjaciółmi i sekretami, którymi dzielimy się tylko z samym sobą. Każdy ma jakiś sekret.
Także niektóre języki zrodziły się z potrzeby zachowania jakiś tajemnic tylko wśród określonej grupy osób. Tak, aby nikt obok nie mógł niczego odgadnąć.
Na całym świecie i w całej historii ludzie wymyślili tajne języki. Używano ich jako środka identyfikacji ze swoją grupą, a także chcąc uniemożliwić osobom postronnym poznanie tego, co jest powiedziane, dla ochrony lub stworzenia przestrzeni, w której można być wreszcie sobą.
Świat pełen sekretnych języków
Polari
W swoich początkach był środkiem komunikacji wśród brytyjskich żeglarzy w XIX wieku. Z czasem stał się nieoficjalnym językiem brytyjskich gejów w latach 1930-1960, kiedy to homoseksualizm był nielegalny w Wielkiej Brytanii.
Pozwalał osobom o tej orientacji seksualnej potajemnie rozmawiać ze sobą i nawiązywać rozmowy z nieznajomymi, które uważano za gejów.
Polare, slangowa gwara, ożył w latach 50. i 60. XX wieku dzięki bohaterom popularnego wówczas programu radiowego BBC o nazwie „Round the Horne”: Juliana i Sandy’ego.
To mieszanka włoskiego, romskiego, świńskiej łaciny, cockney, slangu marynarzy, a także gwary złodziejskiej. Z czasem wchłonął także słownictwo z jidysz, gwary żołnierzy amerykańskich i slangu narkomanów.
Używano go na targach rybnych, w teatrach i wszędzie, gdzie rozwijała się gejowska subkultura. Miał przede wszystkim pomóc „ukryć się” przed wrogimi osobami, np. angielską policją pracującą po cywilnemu.
Co ciekawe, niezwykle podobny język można było usłyszeć w wesołych miasteczkach od XVII wieku. „Słyszalny” też w marynarce handlowej.
Od połowy lat 90. znów się odradza. W 2002 roku ukazały się dwie książki na jego temat.
Świnia łacińska
To gra językowa oparta na języku angielskim, ale możliwe jest także jej dostosowanie do innych języków.
Dzieci, a czasami dorośli, używają jej, aby potajemnie komunikować się między sobą. Po raz pierwszy została użyta w1869 roku. Inne nazwy, z którymi można się spotkać, to Hog Latin, Goose Latin i Dog Latin.
Pierwsze przykłady jej użycia można znaleźć nawet u wielkiego Szekspir! W 1594 roku wydał „Love’s Labor’s Lost” („Stracone zachody słońca”), utwór, który zawiera odniesienie do świńskiej łaciny.
Słowa w języku angielskim są zmieniane, zwykle przez dodanie sfabrykowanego sufiksu lub przez przeniesienie początku lub początkowej spółgłoski lub skupienia słowa na końcu słowa i dodanie sylaby wokalnej do utworzenia takiego słowa. Celem jest ukrycie słów przed osobami, które nie znają zasad „tej gry językowej”.
Odniesienie do łaciny jest celowo mylące, jest to po prostu forma argotu lub żargonu niezwiązanego z łaciną. Taka nazwa używana jest w angielskich konotacjach jako dziwny i obco brzmiący język.
Leet
Stworzony przez elitarną grupę hakerską w latach 80. jest to slang oparty na języku angielskim. Używano go do przekazywania tajnych wiadomości między członkami tej społeczności. Niektórzy internauci używają go również do tworzenia haseł, które są trudne do złamania dla oprogramowania używanego przez hakerów. Obecnie widoczny w czatach sieciowych, IRC, forach, popularny wśród młodych włamywaczy komputerowych, piratów oprogramowania czy wielbicieli sieciowych gier wieloosobowych. Służy również jako pomoc w uniknięciu cenzury nakładanej przez niektóre strony internetowe na treść niezgodną z prawem.
W Polsce można spotkać się z nazwą „hack mowa”. Charakteryzuje się częstą transliteracją słów z zastosowaniem cyfr, znaków ASCII spoza alfabetu łacińskiego, fonetycznego zapisu liter i słów angielskich, a także opuszczaniem liter, umyślnie zastosowanymi błędami typograficznymi czy nadużywaniem „z” w końcówkach liczby mnogiej.
Boontling
Jest nieoficjalnym językiem w Boonville w Kalifornii. Używany tam od 1880 do 1920 roku. Jest to mieszanka kilku języków rdzennych Amerykanów, hiszpańskiego i slangu stworzonych przez mieszkańców.
Boontling został wymyślony pod koniec XIX wieku i już na przełomie XIX i XX wieku miał już wielu zwolenników.
Istnieje kilka różnych wersji co do pochodzenia tego języka. Niektórzy twierdzą, że żargon został stworzony przez kobiety, dzieci i młodych mężczyzn na polach chmielowych i podczas strzyżenia owiec jako środek rekreacyjny. Inna teoria mówi o tym, że wymyśliły go dzieci jako grę językową, która umożliwiła im swobodne mówienie przed starszymi bez zrozumienia.
Obecnie jest on w większości używany przez starzejących się kontrkulturystów i rdzennych mieszkańców Doliny Anderson. Ze względu na fakt, że miasto ma tylko nieco ponad 700 mieszkańców, Boontling jest niezwykle ezoterycznym żargonem i szybko staje się archaicznym. Ma ponad tysiąc unikalnych słów i zwrotów.
Lunfardo
Więźniowie w Argentynie używają go do sekretnej komunikacji między sobą. Język, z którego po raz pierwszy korzystali członkowie niższej klasy w Buenos Aires zawiera słowa z języków tj. hiszpański i włoski. Ma ponad 5000 słów.
Początkowo był slangiem stosowanym przez przestępców, a wkrótce także przez innych ludzi z niższych i niższych klas średnich. Później wiele jego słów i fraz zostało wprowadzonych do języka ojczystego i rozpowszechniło się. Od początku XX wieku słyszalny pośród wszystkich warstw społecznych.
W Europie spopularyzowany dzięki rozprzestrzenianiu muzyki do tanga – w 1943 roku jego użycie zostało zakazane na żądanie moralistów.
Używa gry słów, stosuje metafory, odwraca słowa znane w języku hiszpańskim.
Swardspeak
To tajny język używany przez gejów na Filipinach. Powstał z powodu nieprzyjaznej postawy społeczności nongaya wobec homoseksualistów. Jest to mieszanka angielskiego, hiszpańskiego, japońskiego i kilku rodzimych języków filipińskich, w tym Tagalog, Cebuano, Waray, Bicolano i Hiligaynon.
Z jego pomocą Filipińscy geje są w stanie oprzeć się dominującej kulturze swojego obszaru i stworzyć własną przestrzeń. Język ten ciągle się zmienia, stare zwroty stają się przestarzałe, a nowe frazy często wchodzą do codziennego użytku, odzwierciedlając zmiany w ich kulturze.
Dynamiczna natura tego języka nie chce się cementować w jednej kulturze i pozwala na większą swobodę wypowiedzi wśród jego użytkowników. Słowa i frazy można tworzyć, aby reagować na popularne trendy i tworzyć alternatywy dla ściśle określonego stylu życia. Dzięki tym cechom swardspeak tworzy dysydencką grupę bez jakichkolwiek powiązań z ograniczeniami geograficznymi, językowymi lub kulturowymi. W ten sposób język jest nie tylko „mobilny” i jest częścią większej społeczności, ale także otwarty na bardziej konkretne lub lokalne znaczenie.
Thieves’ Cant
Można spotkać się także z nazwą „Rogue’s Cant” lub „French Peddler”. Był językiem preferowanym do tajnej komunikacji między złodziejami i żebrakami w kilku krajach anglofońskich, w tym w Wielkiej Brytanii. Jego użycie znacznie się zmniejszyło, chociaż wciąż jest używane przez gangi w USA i Wielkiej Brytanii.
Istnieją dwie wersje prostsza i zaawansowana. Pierwsza była najpopularniejsza wśród początkujących przestępców, obywateli niższej klasy oraz organów ścigania. Druga wśród przestępców wyższego szczebla.
Klasyczny, kolorowy argot jest już w większości przestarzały i w dużej mierze jest relegowany do sfery literatury i fantasy. Niemniej jego poszczególne terminy nadal są używane w przestępczych subkulturach Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Jego południowo-niemiecki i szwajcarski odpowiednik to Rotwelsch, holenderski to Bargoens, a serbsko-chorwackim to Šatrovački.
Nüshu
W dosłownym tłumaczeniu to „pismo kobiet”. Jedyny na świecie język kobiet! Powstał w chińskiej prowincji Hunan, kiedy to kobiety, którym zabroniono kształcenia, pracy poza domem, wykorzystywały go do potajemnego komunikowania się między sobą. Służył także do utrzymywania z przyjaciółkami, które po zawarciu małżeństwa bardzo często rzadko lub prawie nigdy nie miały możliwości odwiedzin rodzinnych stron.
Język był dobrze utrzymanym sekretem i dopiero w latach 80. XX wieku stał się znany na Zachodzie. Niektóre z jego znaków pochodziły z języka chińskiego, podczas gdy inne zostały wynalezione. Podobnie jak chiński, jest pisany i czytany od góry do dołu i od prawej do lewej. Ale w przeciwieństwie do języka Hanów, jego znaki zajmują mniej miejsca i zawierają więcej zakrzywionych linii. Ostatnim biegłym mówcą była Yang Huanyi, która zmarła w 2004 roku w wieku 96 lat.
Język Kallawaya
Jest używany wyłącznie przez członków plemienia Kallawaya w Boliwii. Kallawayowie, którzy mieszkają w sześciu wioskach w regionie Apolobamba, są tradycyjnymi uzdrowicielami, którzy używają tego języka do celów leczniczych, chociaż czasami posługują się nim podczas codziennych rozmowach.
Wywodzi się z języka keczua, języka Inków. Nie jest niestety spisany, lecz przekazywany ustnie z ojca na syna lub od eksperta uzdrowiciela do jego ucznia. Uczą się go wyłącznie osoby, które chcą zostać tradycyjnymi uzdrowicielami. Szybko znika i obecnie ma mniej niż 100 użytkowników.
Nazywam się Natalia Stankiewicz i pochodzę z Gdyni, jednak od 3 lat mieszkam w Warszawie, gdzie pracuję w dużej agenci tłumaczeniowej jako tłumacz. Od dziecka uwielbiam języki obce i czytanie książek, dzięki czemu mam spore doświadczenie i praktykę. Wszystko to sprawia, że wiem, jak wygląda zawód tłumacza i jego specyfika. Chętnie podzielę się w Wami moimi spostrzeżeniami i wiedzą. Poza pracą lubię wycieczki rowerowe i spacery z moim psem, które są dla mnie najlepszym sposobem spędzania wolnego czasu.
